Η εφεύρεση της μνήμης

Περίληψη

Ένας μύθος: Η ικανότητα να θυμόμαστε πρόσωπα, πράγματα, τόπους, γεγονότα βασίζεται στις εικόνες που έχουμε καταγράψει, εντυπώσει, χαράξει και αποθηκεύσει σε κουτάκια μέσα στο μυαλό μας. Γιατί όμως έχουμε «κενά» στη μνήμη μας; Γιατί ξαναθυμόμαστε κάτι ξεχασμένο; Γιατί ένα πράγμα μάς θυμίζει κάτι άλλο; Οι πρωτοπόροι της Νευρολογίας και της Ψυχολογίας (Σαρκό, Μπροκά, Φρόυντ κ.ά.) και οι διάδοχοί τους προσπάθησαν και προσπαθούν να απαντήσουν. Τελικά υπάρχει κέντρο της μνήμης στο κεφάλι μας;

Ο Φρόυντ προσέκρουσε στο εξής παράδοξο: αν οι αναμνήσεις είναι όντως αποθηκευμένες σε ένα τέτοιο κέντρο, γιατί δυσκολευόμαστε τόσο πολύ να τις ανασύρουμε με την αρχική τους μορφή τη στιγμή που το θέλουμε; Μία απάντηση είναι το ασυνείδητο. Ίσως να υπάρχουν κι άλλες, όπως η θεωρία του Έντελμαν που αρνείται την «εφεύρεση» του κέντρου της μνήμης. Δεν είμαστε ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Το παρελθόν μας δεν υπάρχει με τη μορφή αρχειοθετημένων εικόνων: το ανα-πλάθουμε κάθε φορά που το φέρνουμε στην επιφάνεια. Σαν ταχυδακτυλουργοί, κάθε φορά βγάζουμε άλλο πράγμα από το καπέλο – πάντοτε διαφορετικό από αυτό που είχαμε αρχικά βάλει.

Μια σύγχρονη αυθεντία στις νευροεπιστήμες, ο Ι. Ρόζενφιλντ, παρουσιάζει στο βιβλίο αυτό μια ανασκόπηση των αντικρουόμενων θεωριών για τη μνήμη, αλλά κυρίως μας εξηγεί γιατί ανθρώπινοι και ηλεκτρονικοί εγκέφαλοι συμπεριφέρονται τόσο διαφορετικά.