Από σκηνής και από πλατείας

Περίληψη

Από τη ζωή του Οιδίποδα ο Σοφοκλής παίρνει και φέρνει στη σκηνή την ημέρα κρίσεως του ήρωά του.

Τις ημέρες κρίσεως του Άμλετ μας φανερώνει κι ο Σαίξπηρ και το ίδιο συμβαίνει σε όλα τα μεγάλα και σημαντικά θεατρικά έργα, αρχαία, παλιά και σύγχρονα.

Αυτές οι ημέρες κρίσεως των θεατρικών προσώπων εμένα μου θυμίζουν το «εν ημέρα κρίσεως» της χριστιανικής θρησκείας μας. Αυτήν την ημέρα που ονομάζεται και «δευτέρα παρουσία». Γιατί όμως «δευτέρα παρουσία»; Αν η πρώτη είναι η εδώ στη γη, στη ζωή, και η «δευτέρα» στον άλλο κόσμο, η μετά θάνατον, τότε αυτή η δεύτερη είναι μια αναπαραγωγή, μια αναπαράσταση για να κριθεί ο παρουσιαζόμενος και να πάει στην κόλαση ή στον παράδεισο.

Μπορεί να μοιάζει παιδικά αφελής αυτή η σκέψη, αλλά τη βρίσκω ερεθιστική. Και μου αρέσει να πιστεύω ότι αυτό το πανάρχαιο επινόημα για μετά θάνατον ζωή διαχωρισμένη σε κόλαση και σε παράδεισο, συνέπεια τραγικής ανάγκης του ανθρώπου να θέλει μια μεταφυσική συνέχειά του, είναι και η πρώτη μορφή θεάτρου και ίσως και η μήτρα του. Και η σκηνή του θεάτρου, με όσα αναπαρασταίνονται εκεί, δεν είναι «άλλος κόσμος» και «άλλη ζωή»; Δεν είναι μια μεταπραγματική παρουσία και κρίση; Δεν είναι μια μορφή κόλασης και παραδείσου επί γης, μεταφερμένων απ' τα θεολογικά στα κοινωνικά μας μέτρα; Δηλώνω αδυναμία να πάω αυτόν τον συλλογισμό πιο πέρα. Αλλά έστω κι ως εδώ, μου φτάνει για να νιώθω τι υπέροχο και τρομερό παιχνίδι δόθηκε σε μας τους ανθρώπους του θεάτρου για να παίζουμε.