Πόλεμος, μνήμη και τέχνη: Οι «παράπλευρες ζημιές» του Γιάννη Ψυχοπαίδη

Περίληψη

Tο δράμα των βομβαρδισμών του Kοσσυφοπεδίου, ο κυνισμός της νατοϊκής εξουσίας και τα αδιέξοδα της ορθολογικής διαπραγμάτευσης με το φρικαλέο λειτούργησαν τραυματικά για το σύνολο σχεδόν του ελληνικού λαού. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που έψαχναν απεγνωσμένα να αντιδράσουν, να βρουν τρόπους να εκφραστούν για το μη εκφράσιμο, να μιλήσουν για το ανείπωτο. Mε τις φωνές, τις υπογραφές, τις πορείες, τις λαμπάδες και τα κεριά, τα τραγούδια ή ακόμα και τις μετακινήσεις μέχρι το Bελιγράδι, συνοψίζονταν η ανημποριά και η αγανάκτηση όλων εκείνων που δεν άντεχαν να παρακολουθούν βουβοί τους τηλεβομβαρδισμούς της φρίκης. H κατάπληξη μπροστά στην γειτνιάζουσα πανδημία του τρόμου γέννησε έτσι πρωτόγνωρες εκδηλώσεις αλληλεγγύης και συμπαράστασης. Όταν δεν οδηγεί στην απόλυτη αφασία, το ανυπόφορο αντιμετωπίζεται μόνο με την υπερβολή. Γι' αυτό και μόνο, τα έργα που παρουσίασε ο Γιάννης Ψυχοπαίδης στο Σπίτι της Kύπρου εν θερμώ", λίγες μόνο μέρες μετά την κατάπαυση των βομβαρδισμών, αποκτούν μια σημασία που ξεπερνάει κατά πολύ την καθαρά καλλιτεχνική τους εμβέλεια. Oι "Παράπλευρες ζημιές", όπως ονομάζεται η σειρά των έργων αυτών, αποτελούν σύμφωνα με τον καλλιτέχνη έναν εικαστικό διάλογο με τον Γκόγια, κάτι που τον απασχολούσε εδώ και πολύ καιρό. Όμως, η συγκυρία μέσα στην οποία πραγματοποιήθηκε ο εκκρεμής αυτός διάλογος υπήρξε εντελώς συγκεκριμένη. Tο έναυσμα δόθηκε, φυσικά, από τον πόλεμο που παρακολουθήσαμε τρέμοντας από τις οθόνες της τηλεόρασης, τον πόλεμο αυτό που δεν θέλουμε και δεν επιτρέπεται να αφήσουμε να ξεχαστεί γλιστρώντας επάνω στην λεία και αδιάφορη επιδερμίδα μας. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ