Το υπέρτατο νόημα της δόξας - Οι Ολυμπιακοί αγώνες στο φως της πινδαρικής ποίησης

Περίληψη

Όλος ο σημερινός πλανητικός πολιτισμός βρίσκεται εδώ, την ώρα της υπέρτατης δόξας, της νίκης στους Oλυμπιακούς αγώνες, όπου ο άνθρωπος δοκιμάζεται με επιτυχία και αυτοεπιβεβαιώνεται απέναντι στους άλλους και στον εαυτό του, αλλά πάντα υπό τη σκέπη της δικαιοσύνης και των νόμων της πόλεως. Υμνώντας τις νίκες των Oλυμπιονικών ο Πίνδαρος πηγαίνει αναγκαστικά στην ουσία των αξιών του ελληνικού πολιτισμού, που οδηγούν σε αυτά και άλλα επιτεύγματα και που συμπυκνώνονται στην προσπάθεια για αυτοδημιουργία και αυτoπροσδιορισμό του ανθρώπου. Εδώ, για πρώτη φορά, ο άνθρωπος αναλαμβάνει την ευθύνη της ιστορικής του υπόστασης, με τη λογική, τη βούληση και τη δύναμή του. Αυτό αναδεικνύουν τα δεκατέσσερα ανατρεπτικά κείμενα του Νίκου Σταμάτη, που μας γνωρίζουν μιαν αρχαία Ελλάδα διαφορετική απ' αυτήν που μας έμαθαν. Τα κείμενα πλαισιώνουν, σχολιάζουν και αντλούν τη δύναμή τους από το ίδιο το ποιητικό κείμενο των δεκατεσσάρων Oλυμπιόνικων ύμνων του Πινδάρου, τους οποίους ο αναγνώστης μπορεί να απολαύσει σε μια ζωντανή, σύγχρονη, κατανοητή ποιητική μετάφραση, που φωτίζει το αρχαίο κείμενο και φέρνει τον μεγάλο και παρεξηγημένο ποιητή κοντά μας, στην Ελλάδα του μόχθου, της μέριμνας, της προσπάθειας, του ανταγωνισμού και του συνεχή αγώνα. Βασικό μέλημα του συγγραφέα δεν ήταν μια φιλολογική παρουσίαση, αλλά η προσπάθεια για την εμβάθυνση στο φιλοσοφικό και ιστορικό υπόβαθρο των πινδαρικών ωδών, που συνθέτουν τις καταβολές του σύγχρονου πολιτισμού, κυριαρχώντας με τη νεωτερικότητα. Oι έννοιες της βελτίωσης της παροντικής ύπαρξης και της σημασίας της απέναντι στον θάνατο, της χρονικότητας και της συνυφασμένης τραγικότητας, του ορθολογισμού, της ιστορίας και της ανάγκης της προόδου, της μάχης κατά του τυχαίου, του πάθους για την ελευθερία, της βούλησης και της υποκειμενικότητας, της αλληλοσυμπλήρωσης πολιτευμάτων, που οδηγούν στη δημοκρατία και στον ανθρωπισμό, υπάρχουν στους Eπίνικους με τον πιο διαυγή τρόπο. Κι είναι ανάγκη, ιδιαίτερα σε περιόδους που μπορεί κανείς να υποψιαστεί ή και να πέσει πάνω σε πολιτισμικές κηλίδες, να ξαναφέρουμε στη μνήμη μας αυτές τις μεγάλες αξίες που οι Oλυμπιακοί αγώνες ενσαρκώνουν.