Υπόθεση Γκράνιν: η λογοτεχνική κριτική στο εδώλιο

Περίληψη

Το 1959 ο ποιητής Κώστας Κουλουφάκος καταθέτει ένα απολογητικό υπόμνημα ως απάντηση στη δίκη που έχει οργανώσει η ΕΔΑ κατά της συντακτικής επιτροπής της Επιθεώρησης Τέχνης, με αφορμή τη δημοσίευση του σοβιετικού διηγήματος του Ντανιήλ Γκράνιν «Η Σιωπή». Το διήγημα έχει ενοχλήσει τα κομματικά στελέχη της ΕΔΑ, καθώς αμφισβητεί το αλάθητο των σοβιετικών επιστημόνων και τεχνοκρατών, έχοντας ως κεντρικό ήρωα έναν συμβιβασμένο άνθρωπο, που διαλέγει την ηρεμία του απ' την αλήθεια, αδικεί τους άλλους και αγνοεί το γενικότερο συμφέρον. Ως κατήγοροι στη δίκη εμφανίζονται σημαντικές προσωπικότητες, όπως ο Μάρκος Αυγέρης, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Λεωνίδας Κύρκος, ο Δημήτρης Φωτιάδης και άλλοι. Η απάντηση του Κουλουφάκου είναι ένα κείμενο πάνω από 120 σελίδες. Αποτελεί μια μνημειώδη απολογία της ελεύθερης λογοτεχνικής και κριτικής έκφρασης, μια απόπειρα ανατροπής της δογματικής ακαμψίας στην πρόσληψη του σοσιαλιστικού ρεαλισμού στην Ελλάδα, έναν ύμνο στην πρόοδο της ανθρωπότητας, με αρωγούς τη λογοτεχνία και την τέχνη. Αυτό το κείμενο-σταθμός, που παρέμενε για πολλά χρόνια απόρρητο, παρουσιάζεται σχολιασμένο για πρώτη φορά στο βιβλίο της Aλεξάνδρας Δ. Iωαννίδου, αναπληρώνοντας για το ευρύ αναγνωστικό κοινό ένα χάσμα στην πολυκύμαντη ιστορία της λογοτεχνικής κριτικής.