Το Βυζάντιο στη Ρωσία - Δοκίμια Ιστορίας και Φιλοσοφίας
|
|
|
ΔΟΚΙΜΙΑ
Sorry mate, won't work any more.
Περίληψη
Ο τόμος παρουσιάζει τη βυζαντινή ιδέα όπως την εξέλαβαν και την εξέφρασαν δύο κορυφαίοι στοχαστές στην ιστορική και φιλοσοφική σκέψη της Ρωσίας κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Εδώ συσσωματώνονται δύο εξαιρετικά επίκαιρα δοκίμια: Ο βυζαντινισμός και οι Σλάβοι (1875) του Κονσταντίν Λεόντιεφ και Ο βυζαντινισμός και η Ρωσία (1896) του Βλαντίμιρ Σολοβιόφ. Οι συγγραφείς αυτοί δεν είναι οι πλέον τυπικοί, αλλά παραμένουν αναμφίβολα οι πλέον ενδιαφέροντες εκπρόσωποι των σλαβόφιλων και των φιλοδυτικών αντιστοίχως. Πρόκειται για τα δύο κύρια πνευματικά ρεύματα εκείνης της περιόδου, τα οποία συνυπήρχαν σε αδιάσπαστη ενότητα αλλά και σύγκρουση μεταξύ τους. Διότι, όπως έλεγε και ο Αλεξάντρ Χέρτσεν, μπορεί μεν να κοιτούσαν –όπως ο Ιανός ή ο Δικέφαλος Αετός– προς αντίθετες κατευθύνσεις, είχαν όμως όλοι μια καρδιά που χτυπούσε. Η αντιπαράθεση των σλαβόφιλων και των φιλοδυτικών διανοουμένων προσδιορίζει, με τρόπο αισθητικό και συναισθηματικό τουλάχιστον, ολόκληρη την πολιτισμική και πολιτική πορεία της Ρωσίας μέχρι τις δικές μας ημέρες. Το Βυζάντιο, αγαπημένο ή μισούμενο, διαδραμάτισε αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση της Ρωσίας, από τη γέννησή της ως τη στιγμή που μετατράπηκε σε αυτοκρατορική υπερδύναμη, έναν κρίσιμο γεωπολιτικό παράγοντα.
Βιογραφικά στοιχεία
- Κονσταντίν Λεόντιεφ
Ο Κονσταντίν Νικολάγεβιτς Λεόντιεφ (1831-1891) υπήρξε ένας ακατάτακτος στοχαστής, αξιόλογος συγγραφέας και κρατικός λειτουργός. Το δοκίμιό του Ο βυζαντινισμός και οι Σλάβοι είναι το πιο εμβληματικό από τα φιλοσοφικά του έργα και αποδείχτηκε ένα από τα σημαντικότερα στην ιστοριοσοφική παράδοση της Ρωσίας κατά τους δύο τελευταίους αιώνες. Συμμετείχε στον Κριμαϊκό Πόλεμο (1854-57) και εν συνεχεία υπηρέτησε ως διπλωμάτης (1863-73) σε πολλά διαφορετικά μέρη της τουρκοκρατούμενης τότε Ελλάδας, η οποία έγινε η δεύτερη πνευματική του πατρίδα. Ως λογοτέχνης αξιώθηκε της υψηλής εκτίμησης του Ιβάν Τουργκένιεφ. Ως προς την ιδιότυπη σκέψη του, ορισμένες φορές συγκρίνεται με χρονολογικά μεταγενέστερα δυτικά ανάλογά του, όπως ο Νίτσε και ο Σπένγκλερ. Έγινε ευρύτερα γνωστός για τις «συντηρητικές» και «αντιδυτικές» του απόψεις. Πίστευε ότι η Ρωσία, προκειμένου να αποφύγει τον βλαβερό γι’ αυτήν εξευρωπαϊσμό, έπρεπε να συμπορευτεί με την Ασία. Στη σοβιετική περίοδο υπέστη μια βίαιη λησμονιά, ενώ στη μετακομμουνιστική θεωρήθηκε ενός είδους πρόδρομος της ευρασιατικής ιδεολογίας.
- Βλαντίμιρ Σολοβιόφ
Ο Βλαντίμιρ Σεργκέγεβιτς Σολοβιόφ (1853-1900) υπήρξε λογοτέχνης, αλλά πρωτίστως ένας από τους επιφανέστερους φιλοσόφους που ανέδειξε η Ρωσία κατά τα τέλη του 19ου αιώνα. Στην ιστορία του ρωσικού πολιτισμού μάλιστα έχει κατοχυρωθεί ως ένας από τους σημαντικότερους προδρόμους της πνευματικής αναγέννησης των αρχών του 20ού αιώνα. Σπούδασε και αργότερα δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Πραγματοποίησε μορφωτικά ταξίδια στο Λονδίνο αλλά και στην Αίγυπτο. Είναι κυρίως γνωστός ως θρησκευτικός φιλόσοφος του μυστικισμού. Ειδικότερα, θεωρείται ο ιδρυτής της λεγόμενης «χριστιανικής φιλοσοφίας». Η επίδραση που άσκησε, τόσο στη μεταγενέστερη φιλοσοφική σκέψη της Ρωσίας όσο και στην ποίηση του συμβολισμού, αποδείχτηκε μεγάλη και πολύπλευρη. Το δοκίμιό του Ο βυζαντινισμός και η Ρωσία, που περιλαμβάνεται εδώ ως αντίλογος στο αντίστοιχο του Κ. Λεόντιεφ, γράφτηκε όταν συναναστρεφόταν τους φιλελεύθερους κύκλους των δυτικοφρόνων της Αγίας Πετρούπολης. Ο «φιλοδυτικός» και «φιλοκαθολικός» Σολοβιόφ δεν συμμεριζόταν τα ορθόδοξα δόγματα του Κ. Λεόντιεφ και δεν εκτιμούσε τον ιστορικό ρόλο του βυζαντινισμού.
