Στο έργο αυτό προτείνουμε διερευνητικές προσεγγίσεις σε θέματα Βυζαντινής Ιστορίας, οι οποίες συνδυάζουν τη σχολική γνώση με την προσφερόμενη στο διαδίκτυο πληροφόρηση. Τα θέματα που αναπτύσσονται αφορούν σημαντικές πτυχές του ιστορικού παρελθόντος, οι οποίες προβλέπονται από το Αναλυτικό Πρόγραμμα, αλλά, εκ των πραγμάτων, δεν είναι δυνατόν να προσφέρονται αναλυτικά στο σχολικό βιβλίο. Επιπλέον, η προτεινόμενη διαδικασία προσέγγισης της ιστορικής γνώσης στοχεύει στην εμπλοκή των μαθητών με βιωματικό, διαθεματικό και διερευνητικό τρόπο. Οι προσεγγίσεις αυτές έχουν τη μορφή «σεναρίων» με τα οποία οι μαθητές οδηγούνται αφενός στην αναδόμηση της γνώσης που έχουν αποκτήσει και αφετέρου στην αυτόνομη απόκτηση νέας γνώσης, με βάση το μοντέλο της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας.

Περιγραφή

Αναμφισβήτητα, το μάθημα της Ιστορίας στο δημοτικό σχολείο διαδραματίζει πάντα ένα ρόλο σημαντικό, τόσο για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των μαθητών, όσο και για την καλλιέργεια της ιστορικής σκέψης και ιστορικής συνείδησης. Σε τελευταία ανάλυση, ο σκοπός του μαθήματος της Ιστορίας ανάγεται στο γενικότερο σκοπό της εκπαίδευσης, ο οποίος αναφέρεται στη διαμόρφωση υπεύθυνων πολιτών. Με τα δεδομένα αυτά, ο ρόλος του δασκάλου στο μάθημα της Ιστορίας αποκτά ιδιαίτερη σημασία και δημιουργεί, ίσως, μεγαλύτερη ευθύνη στην προσπάθεια μεταφοράς γνώσεων αλλά και στάσεων στους μικρούς μαθητές.

Ειδικότερα η Βυζαντινή Ιστορία, η οποία για μεγάλο χρονικό διάστημα βρισκόταν στο περιθώριο του ενδιαφέροντος, καθώς εντασσόταν στο «Μεσαίωνα», παρουσιάζει προβλήματα τόσο κατά τη μελέτη όσο και κατά τον τρόπο διδασκαλίας της: περισσότερα από 1.000 χρόνια ελληνικής ιστορίας απαιτείται να διδαχθούν σε μικρό χρονικό διάστημα, με τη βοήθεια ενός σχολικού βιβλίου που εκ των πραγμάτων δεν έχει το απαιτούμενο μέγεθος και δεν είναι δυνατόν να περιλάβει με λεπτομέρεια όλα τα ιστορικά γεγονότα της περιόδου αυτής. Έτσι, λοιπόν, είναι φυσικό να δίνει περιορισμένη πληροφόρηση για ζητήματα που αφορούν τη βυζαντινή ζωή στην καθημερινότητά της, τη βυζαντινή παράδοση, τη γλώσσα, τη θρησκεία κ.λπ. Τα θέματα αυτά, σύμφωνα με τις νεότερες θεωρίες της ιστοριογραφίας, αποτελούν κρίσιμα στοιχεία για την κατανόηση του παρελθόντος, το οποίο και πρέπει να προσεγγίζεται «ολικά».

Σύμφωνα με τις σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις, το βάρος μετατίθεται στη διδακτική διαδικασία η οποία με τη σειρά της στρέφεται στις διερευνητικές μεθόδους, με στόχο «να μάθει ο μαθητής πώς να μαθαίνει» και όχι να συσσωρεύει μεγάλο αριθμό πληροφοριών, και συγκεκριμένα εκείνων που εντάσσονται στη «δηλωτική γνώση». Κατά συνέπεια, η προσπάθεια του εκπαιδευτικού πρέπει να επικεντρωθεί στις διερευνητικές και ομαδοσυνεργατικές μεθόδους που θα επιτρέψουν στους μαθητές την προσωπική εμπλοκή στη διαδικασία της γνώσης. Το διαδίκτυο, με τις αμέτρητες πηγές πληροφόρησης, αποτελεί, ίσως, το πιο πρόσφορο μέσο στο οποίο μπορεί να προσφύγει η εκπαιδευτική κοινότητα. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή από μόνη της δεν μπορεί να αποτελεί πανάκεια για εκπαιδευτικούς και μαθητές. Απαιτείται η γόνιμη χρησιμοποίησή της μέσα από διαδικασίες διερεύνησης, επίλυσης προβλήματος και σύνθεσης, με στόχο την αυτοδύναμη προσέγγιση των περιοχών της γνώσης που το σχολείο δεν μπορεί πάντοτε να δώσει.

Τα επιστημονικά και παιδαγωγικά προβλήματα, που έχουν επισημανθεί και σχετίζονται με διάφορους κινδύνους που υπάρχουν στη διαδικασία έρευνας μέσα από πηγές του διαδικτύου, αφορούν κυρίως τον έλεγχο εγκυρότητας της πληροφόρησης. Τέτοιου είδους προβλήματα αποθαρρύνουν τον εκπαιδευτικό, που δεν αισθάνεται «ειδικός» για την επιλογή των κατάλληλων πληροφοριών, και περιορίζουν ή αποτρέπουν τη χρήση του διαδικτύου για διδακτικούς σκοπούς. Αυτό, βέβαια, δεν αποτελεί την πιο πρόσφορη λύση για την εκπαίδευση. Η συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτικών και ειδικευμένων επιστημόνων μπορεί να είναι η πιο κατάλληλη λύση, αν οι εκπαιδευτικοί επιθυμούν πραγματικά να εφαρμόσουν σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας σε συνεργασία με τους μαθητές τους.

Ως προς τη δομή του, το έργο περιλαμβάνει:

Α. Τη θεωρία:

1. Την παιδαγωγική προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία αναπτύσσονται τα σενάρια
2. Τους διδακτικούς στόχους που είναι συμβατοί με το ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα
3. Τη διδακτική μεθοδολογία
4. Τη διαδικασία αξιολόγησης

Β. Την πράξη (ανάπτυξη των εξής σεναρίων)

1. Επίσκεψη στην Κωνσταντινούπολη
2. Περιηγητές στο Άγιο Όρος
3. Οι μικροί Ακρίτες
4. Βυζαντινό λεξικό
5. Οι μικροί κατάσκοποι
6. Ένα μουσείο για τη βυζαντινή τέχνη
7. Οι Σαρακηνοί πειρατές
8. Ένα ταξίδι στη Βενετία των δόγηδων
9. Ένα βυζαντινό πάρτι
10. Επίσκεψη σε βυζαντινή βιβλιοθήκη

Έχουμε την πεποίθηση ότι οι εκπαιδευτικοί που θα προσπαθήσουν να εντάξουν στη διδασκαλία τους κάποια από τα προτεινόμενα σενάρια και θα εμπλέξουν τους μαθητές σε απλές διερευνητικές διαδικασίες, θα διαπιστώσουν ότι η διδασκαλία της Ιστορίας μπορεί κάποτε να είναι όχι μόνο μια αναγκαία, αλλά και μια ευχάριστη και δημιουργική εργασία για τους μαθητές.

Πιστοποιημένο από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο

Προαπαιτούμενες εφαρμογές

Για να μπορέσετε να δείτε και να εκτυπώσετε τα συνοδευτικά εγχειρίδια θα χρειαστείτε τον Adobe Reader (έκδοση 5.0 ή μεταγενέστερη). Το λογισμικό αυτό διατίθεται ελεύθερα κι έχει συμπεριληφθεί στο φάκελο Other του CD-ROM.

Ελάχιστες απαιτήσεις συστήματος

Windows 98/NT/2000/Me/XP/Vista, Pentium III 500Mhz, 32MB μνήμη RAM, CD-ROM 4x, Internet Explorer ή Mozilla Firefox.