Νέα - Δελτία τύπου

Με ομόφωνη απόφαση των μελών της κριτικής επιτροπής των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας της Κύπρου, το Κρατικό Βραβείο Μελέτης (Μονογραφίας)/Δοκιμίου για τη Λογοτεχνία απονεμήθηκε στον Παντελή Βουτουρή για το βιβλίο του Ιδέες της σκληρότητας και της καλοσύνης – Εθνικισμός, σοσιαλισμός, ρατσισμός (1897-1927).

Σκεπτικό βράβευσης:

Στη μελέτη του ο Παντελής Βουτουρής πραγματεύεται από μία ιδιαίτερη σκοπιά καίρια ζητήματα της ιδεολογίας του Μεσοπολέμου. Θέμα του είναι η απήχηση που βρήκαν στους διανοούμενους της εποχής οι θεωρίες της ευγονικής, οι ιδέες της σκληρότητας, η φιλοσοφία της δύναμης και οι θεωρίες για το δίκαιο του πολέμου και το δικαίωμα του ισχυρού να επικρατεί επί των ανίσχυρων. Ο συγγραφέας ανατρέχει στις πηγές αυτών των ιδεών, τον Νίτσε, τον Μαξ Νορντάου και τη θεωρία του εκφυλισμού, τον αισθητισμό και την εξιδανικεύση του κάλλους, τη διάκριση ανάμεσα σε υγιείς και ασθενείς ή σε φυλετικά ανώτερους και κατώτερους. Οι ιδέες της σκληρότητας γοήτευσαν εθνικιστές και σοσιαλιστές, προοδευτικούς και συντηρητικούς. Η επίδρασή τους διαπιστώνεται σε λογοτέχνες από ολόκληρο το ιδεολογικό φάσμα. Ο συγγραφέας προπάντων επισημαίνει ότι δεν πρέπει να κρίνουμε ετεροχρονισμένα και με ανελαστικά κριτήρια τους υποστηρικτές της «σκληρότητας», αλλά πρέπει να τους δούμε στο ιστορικό πλαίσιο μιας ταραγμένης εποχής για την Ευρώπη και ιδιαίτερα την Ελλάδα, που έδινε έναν αγώνα ύπαρξης. Η προσήλωση στο έθνος και η ιδέα του εθνικισμού έπαιρνε διάφορα πρόσωπα στη φαντασία σημαντικών συγγραφέων και ποιητών, σοσιαλιστών ή εθνικιστών, όπως ο Κωστής Παλαμάς, ο Πέτρος Βλαστός, ο Νίκος Καζαντζάκης, ο Ίων Δραγούμης. Το βιβλίο του Παντελή Βουτουρή ξεχωρίζει για τον άρτιο και συστηματικό τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει ένα «δύσκολο» θέμα, το οποίο, παράλληλα, ως αντικείμενο έρευνας, αποτελεί πρωτότυπη επιλογή.

Έγραψαν για τις Ιδέες της σκληρότητας και της καλοσύνης:

«[...] ο Βουτουρής κάνει κάτι πολύ ουσιαστικό, που φωτίζει την Ιστορία των Ιδεών σε μια περίοδο όπου η πολιτική προσπαθεί να βρει τα πατήματά της μετά την ήττα του 1897 μέχρι τη Μικρασιατική Εκστρατεία, η λογοτεχνία επιχειρεί να ξεπεράσει τον αισθητισμό και να βγει δυναμικά από την τελμάτωση, ενώ η κοινωνία μπαίνει στον 20ό αιώνα αναζητώντας το νέο της όραμα».

Γιώργος Περαντωνάκης, Η Εφημερίδα των Συντακτών, 5/5/2018

«Ο Βουτουρής καταθέτει μια πραγματικά ιδιαιτέρως πρωτότυπη μελέτη στην οποία καταγράφεται το πώς και μέσα από "προοδευτικά" μονοπάτια μπορούμε να οδηγηθούμε στον εθνικισμό και τον ρατσισμό».

Γιώργος Σιακαντάρης, Τα Νέα, 19/5/2018

Ο Παντελής Βουτουρής έχει τιμηθεί και με το βραβείο Δοκιμίου-Μελέτης του περιοδικού Ο Αναγνώστης.