Η συνοχή του τοπίου

Περίληψη

H καθιερωμένη αντίληψη που θέλει τον Eμπειρίκο έναν «ποιητή του αυτοσχεδιασμού» ή και άναρχο χρήστη της αυτόματης γραφής κάθε άλλο παρά ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Όπως προκύπτει από τις προσεγγίσεις που επιχειρούνται στα τέσσερα κεφάλαια αυτού του βιβλίου, ο ποιητικός κώδικας του Eμπειρίκου βασίζεται σε μιαν αμετάβλητη τυπολογία: σταθερές και επαναλαμβανόμενες θεματικές λειτουργίες, τυποποιημένη οργάνωση της πλοκής, στερεότυπος τρόπος μεταφορικής σηματοδότησης. Παρά το γεγονός ότι ο Eμπειρίκος κατέλαβε την πρωτοκαθεδρία στην ιεραρχία του ελληνικού υπερρεαλισμού, οι δεσμοί που συνδέουν το μεγαλύτερο μέρος του έργου του με τις προγραμματικές αρχές, την ιδεολογία και τους στρατηγικούς στόχους του κινήματος, ούτε προφανείς είναι ούτε αυτονόητοι. Tο βέβαιο είναι ότι η σχέση του με τον υπερρεαλισμό δεν χαρακτηρίζεται από «ορθόδοξη» προσήλωση και συνέπεια· πρόκειται, αντιθέτως, για επεισοδιακή και επιλεκτική σχέση, η οποία έχει να επιδείξει «έλξεις» αλλά και (περισσότερες) «απωθήσεις». Eνώ για παράδειγμα έχει αφομοιώσει –και έχει ενσωματώσει στο έργο του– τις περισσότερες υπερρεαλιστικές θέσεις της πρώτης «διαισθητικής» περιόδου, δεν ακολούθησε σε καμία περίπτωση τον Breton και τους συντρόφους του στο άλμα που επιχείρησαν στα 1925 και παρέμεινε τελείως ξένος με τους προβληματισμούς, τις πολιτικές επιλογές, τις θεωρητικές αναζητήσεις και το υπερρεαλιστικό –εν τέλει– πνεύμα της δεύτερης περιόδου, της «εκλογίκευσης».