Λεξικό όρων 3. Γλωσσολογίας Α´

Περίληψη

Η γλώσσα δεν είναι ταξική αλλά εθνική. Χρησιμεύει για όλα τα μέλη της κοινωνίας και για όλες τις δραστηριότητές τους. Αυτό, όμως, δεν αποκλείει να χρησιμοποιείται για πολιτικά οφέλη ή για διάκριση υπεροχής της ανώτερης τάξης. Το φαινόμενο αυτό το γνώρισε η χώρα μας στην ακραία μορφή του με την τεχνητή διγλωσσία της καθαρεύουσας που είχε επιβάλει η αντίδραση. Έτσι, έμεινε έξω από τις εξελίξεις της επιστήμης της γλώσσας. Αν για ορισμένες χώρες οι εξελίξεις αυτές είχαν ενδιαφέρον θεωρητικό, για τη δική μας είχαν ενδιαφέρον πρακτικό. Η ανάπτυξη της γλωσσολογίας παρουσίασε αιφνίδια έξαρση γύρω στα 1955. Σ' αυτό συνέβαλε η επιτυχία που είχε η εφαρμογή της αντίληψης του δομισμού στο πεδίο της γλώσσας. Το αποτέλεσμα ήταν να ανεξαρτοποιηθεί η ίδια σαν επιστήμη, αλλά και να αποχωρίσει τις σημασίες από τη γλώσσα. Παράλληλα, μετέβαλε τη συσχέτιση των επιστημών και, με άξονα τη δομική γλωσσολογία, διαμορφώθηκε ένας κύκλος από θεωρίες (σημειολογία, στρουκτουραλισμός, συμβολική λογική κ.λπ.) με έντονη τάση ιδεολογικού εκλεκτικισμού. Εντούτοις, το ρεύμα αυτό δεν εμπόδισε την επιστήμη της γλώσσας να προχωρήσει στην ανάπτυξή της. Εκτός από τη διατύπωση νέων γλωσσολογικών μοντέλων, διαμορφώθηκε ένα αντίρροπο ρεύμα από επιστήμες που ασχολήθηκαν με τη γλώσσα (ψυχολογία, λογική, κοινωνικές επιστήμες κ.ά.) και δημιούργησαν συνθετικές απόψεις. Ενισχύθηκε η δομικοσυστηματική αντίληψη για τη γλώσσα και, σε προέκταση, διερευνήθηκε η σύνδεσή της με τη σκέψη και τις σημασίες, καθώς και με τις άλλες κοινωνικές λειτουργίες. Έτσι, η σύγχρονη γλωσσολογία επιβεβαιώνει τη μαρξιστική άποψη πως η γλώσσα είναι κοινωνικό φαινόμενο και, ταυτόχρονα, μέσο έκφρασης της σκέψης. Είναι το ίδιο που επιβεβαίωσε κι η γλωσσική πολιτική στην Ελλάδα.