ΟΔΥΣΣΕΙΑ - Ραψωδία ξ: Οδυσσέως προς Εύμαιον ομιλία

Περίληψη

Η δέκατη τέταρτη ραψωδία φαίνεται περιφερειακή, ή ακόμη και έκκεντρη, σε σχέση προς τον κύριο, μυθολογικό και συντακτικό, άξονα του έπους. Αυτή εξάλλου η ιδιορρυθμία προβλημάτισε ικανούς ομηριστές, οι οποίοι δεν δίστασαν να δηλώσουν αμηχανία και δυσφορία, καταλήγοντας κάποτε στο ολισθηρό συμπέρασμα ότι στην προκειμένη περίπτωση σφηνώθηκε μια πρόσθετη και περιττή διήγηση, οφειλόμενη σε μεταγενέστερο διασκευαστή. Τα επιχειρήματά τους είναι ασφαλώς υπολογίσιμα, εκτός κι αν αποδειχτούν καθ' οδόν αντιστρέψιμα. Όπως κι αν έχει το πράγμα, πρέπει καταρχήν να συνυπολογιστεί ο αφηγηματικός τρόπος του ποιητή, που χρεώνει την υποθετική αυτή εκτροπή στη θεά Αθηνά. Αν λάβουμε υπόψη ότι η Αθηνά λειτουργεί, στη σύνταξη και στην πλοκή της Οδύσσειας, ως το θεολογικό άλλοθι της ποιητικής βουλής, τότε οφείλουμε να είμαστε τουλάχιστον επιφυλακτικοί στη διάγνωση και στη λύση της προκείμενης απορίας. Παρά ταύτα ο περιφερειακός και έκκεντρος χαρακτήρας της δέκατης τέταρτης ραψωδίας παραμένει ορατός, καθώς, κατά κάποιον τρόπο, επιπλέει στην επιφάνεια της αφήγησης. Προς τι, λοιπόν, αυτή η εξαίρεση; Μήπως πρόκειται για ειρωνικό ελιγμό (ανάλογο προς εκείνον της «Τηλεμάχειας»), όπου η πραγματική ποιητική πρόθεση λανθάνει κάτω από το περιστατικό της κέλυφος;