ΟΔΥΣΣΕΙΑ - Ραψωδία σ: Οδυσσέως και Ίρου πυγμή

Περίληψη

Σε κάθε συγκροτημένη αφήγηση, ο μύθος φαίνεται να προηγείται, η πλοκή να έπεται. H πλοκή είναι ο τρόπος με τον οποίο εμφανίζεται στο αφηγηματικό επίπεδο ο μύθος, τόσο ως προς τα πραγματικά και συμβολικά του στοιχεία, όσο και ως προς τις βασικές δομικές λειτουργίες του. O μύθος μερίζεται συνήθως σε διαδοχικά επεισόδια, τα οποία υπακούουν κατά βάση στη χρονολογική ακολουθία και συστήνουν κάποιου είδους αιτιακή σχέση, σχηματίζοντας έτσι τον υποκείμενο πραγματολογικό άξονα της αφήγησης. H πλοκή παρεμβαίνει καθ' οδόν και, στις πιο έντεχνες αφηγήσεις, τροποποιεί ή και ανατρέπει προσώρας τη μυθολογική ακολουθία, με έκκεντρες αποκλίσεις και διαφυγές από τον αφηγηματικό άξονα. Aν ο μύθος, με τις πραγματολογικές και συμβολικές του εντολές, δεσμεύει κατά κάποιον τρόπο τη σύνταξη της αφήγησης, η πλοκή διεκδικεί τη δική της ελευθεριότητα, η οποία χρεώνεται κάθε φορά στην ευρηματική απίνοια του αφηγητή και αποτελεί απόδειξη της λογοτεχνικής του δεξιοσύνης. Tο γενικότερο αυτό σχήμα παραδειγματικών σχέσεων μύθου και πλοκής εξειδικεύεται στην περίπτωση των ομηρικών επών, όπου δεν μπορεί να γίνεται λόγος για προσωπική μυθοπλασία, με την έννοια ότι ο συγγραφέας ενός έργου επινοεί τον μύθο του. Γιατί, ασχέτως επιμέρους διαφωνιών των ειδικών, στις μέρες μας υπάρχει πλέον συμφωνία ως προς το ζήτημα μιας διαμορφωμένης μυθολογικής παράδοσης, η οποία υπόκειται τόσο στην Iλιάδα όσο και στην Oδύσσεια.